Ülkemizde bu kapsamda ilk kez böyle bir kongre düzenleniyor. O nedenle Dünyadan ve ülkemizden ciddi bir ilgi gördü. Öncülük edenlerin bunu her yıl düzenleme eğilimiyle, bilim dünyasında kısa sürede saygın bir konum edinme çabasında oldukları biliniyor. 26-28 Nisan 2024 tarihinde Kayseri'de düzenlenecek olan kongre, Prof. Dr. Hakan Aydın ve Doç. Dr. Metin Eken koordinatörlüğünde geniş ve saygın bir konsorsiyum eliyle yürütülüyor:

- Kültür ve Turizm Bakanlığı

- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu

- UNESCO Türkiye Millî Komisyonu

- İslam İşbirliği Teşkilatı Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu

- Erciyes Üniversitesi

- Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi

- Viyana Üniversitesi Gazetecilik ve İletişim Bilimleri Enstitüsü

- Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü

- BAE Amerikan Üniversitesi

- Uluslararası Medya Enformasyon Derneği

- Medya Derneği

- Medya ve Din Araştırmaları Dergisi

İki bölüm halinde yapılandırılan kongrenin ilk bölümü Çalıştay şeklinde yüz yüze olarak organize edildi. İkinci bölüm ise online bildiri sunumlarından oluşuyor. Genel bağlamda Kongre temalarına aşağıda yer vermeye çalıştım:

Radyo ve Televizyonda Dini Yayıncılık

Basın ve Dini Yayıncılık Pratikleri

Basın Tarihi ve Din

Televizyon Yapım ve Dizilerinde Din Olgusu

Televizyon Vaizligi-Televangelism

Sinema ve Din

Reklamlar ve Din

İslam Dünyasında Medya ve Din

Batı Avrupa ve Amerika’da Medya ve Din

Filmlerde ve Dizilerde Yerli İslamofobi / Self-Oryantalizm

Konvansiyonel Medya ve Sekülerleşme

Medya ve İslamofobi

Dini Nefret Söylemi

Yalan Haber ve Din

Din, Medya ve Mizah

Radikalleşme ve Ayrımcılıkla Mücadele Bağlamında Konvansiyonel ve Dijital Medya

Medya Okuryazarlığı ve Din

Medya ve Din Eğitimi

Medya ve Dini Mesleki Eğitim

İnanç Okuryazarlığı ve Medya

Dijital Kültür ve Din

Çevrimiçi Dini Topluluklar ve Otorite

Çevrimiçi İbadet ve Ritüeller

Çevrimiçi Dini Kimlik ve Aidiyet

Dijital Dünyada Dini Arayışlar: Deizm, Ateizm ve Agnostisizm

Dijital Teknoloji ve Ahlak

Dijital Dünyada İfşa, Teşhir ve Mahremiyet

Dijitalleşme ve Dini Enformasyon

Dini Fenomen Kültürü

Dijitalleşme, Kültürel Irkçılık ve İslamofobi

Dijital Teknolojiler ve Fıkhi Arayışlar

Dijital Teknolojiler ve Din Eğitimi

Dijitalleşme ve İslam Araştırmaları

Yapay Zekâ Uygulamaları ve Din

Metaverse-Sanal Gerçeklik ve Din Araştırmaları

Dijital Kültür ve Sekülerleşme

Dijital Dünyada Yeni Dindarlık Formları

Dijital Kültür, Kuşaklar ve Din

I. Uluslararası Medya, Dijital Kültür ve Din Kongresi’nde, ilk kez düzenlenecek olması nedeniyle, geniş bir davetli konuşmacı listesine yer verildi:

Dr. Hacı Ali Açıkgül, İslam İşbirliği Teşkilatı-Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu

Prof. Dr. Noura Zaid Al-Rashoud, İslam İşbirliği Teşkilatı Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu

Prof. Dr. Shukran Abdul Rahman, Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi

Prof. Noureddine Miladi, Sultan Qaboos University

Prof. Dr. Jörg Matthes, Viyana Üniversitesi

Prof. Dr. Özcan Hıdır, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

Prof. Dr. Şener Bilalli, Uluslararası Balkan Üniversitesi

Prof. Dr. Mohammed Kirat, BAE Amerikan Üniversitesi

Prof. Dr. Moch Fakhruroji, Devlet İslam Üniversitesi - UIN SGD

Doç. Dr. Sahar Khamis, Maryland Üniversitesi

Doç. Dr. Enes Bayraklı, Türk-Alman Üniversitesi

Dr. Sofya Ragozina, Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü

Kongre’de davetli konuşmacıların yüz yüze katılacağı bir çalıştay programı da mevcut. Çalıştayda, Medya ve İslamofobi-İslam Karşıtlığı meselesinin farklı boyutlarıyla ele alınması bekleniyor. Çalıştayın son oturumu, medya, dijital kültür ve din ilişkisine ayrılmış durumda. https://congress.mediadjournal.org/ adresinde Kongrenin amaç ve kapsamı şu şekilde belirtiliyor:

“Medya günümüzde çeşitli formlarıyla siyasetten ekonomiye, sanattan edebiyata, gündelik hayatı, sosyal pratikleri ve küresel toplumsal ilişkileri önemli ölçüde etkileyen, bireysel ve toplumsal hayatın tam da merkezinde yer alan önemli bir unsurdur. Aynı şekilde, dinler de bireysel ve toplumsal yaşamı önemli ölçüde etkilemekte ve ilk zamanlardan itibaren bütün toplumlarda rastlanan yaygın bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Medya, işlevselliği ve çok fonksiyonlu yapısı gereği erken dönemlerden itibaren çeşitli dinler ve mensupları için önemli bir araç olagelmiş, dini bilgilerin dağıtımı ve yayılmasında önemli bir aracı vazifesi gören medyatik araçlar, dini mesajların aktarımında etkin bir biçimde kullanılmıştır.

Medya ve özellikle çağdaş görünümleriyle dijital medya, tüm sosyal kurumların olduğu gibi dinin dönüşümünde de önemli bir değerlendirme ölçütüdür ve sunmuş olduğu tüm olanaklarla birlikte küresel dijital kültürün etkili bir taşıyıcısı olması nedeniyle din olgusunun bu küresel dile tabi olduğu yepyeni dinsellikler üretmektedir. Dinin medya ile yaygınlaşan küresel dijital kültüre ne şekilde adapte olduğunun çok sayıda “popüler” örneği bulunmaktadır.

Çevrimiçi dini forumlar, sanal ibadet yerleri, dijital dua kitapları gibi uygulamalar dini deneyimi dijital ortama taşımaktadır. Ayrıca, sosyal medya platformları dini grupların ve liderlerin takipçileriyle etkileşim kurmasını, dini içeriklerin yayılmasını ve dini etkinliklerin duyurulmasını sağlamaktadır. Diğer yandan, dijital kültürün dini kurumlar ve inanç sistemleri üzerindeki etkileri de önemli bir tartışma alanıdır. Dijital teknolojiler, dini kurumların iletişim stratejilerini değiştirmesine, dijital pazarlama ve reklamcılık yöntemlerini kullanmasına ve dini hizmetleri dijital platformlarda sunmasına olanak tanımaktadır. Dini otoriteler ve dini geleneklerin bütünlüğünü ne şekilde koruyabildiği tartışmaları, dijital kültür ve dine ilişkin bir diğer önemli tartışma sahasını işaretler. Sayıları artırılabilecek tüm bu saptamalar her ne kadar başlangıçta referans kaynakları birbirinden farklı iki olgu olarak görünse de, günümüzde medya ve dinin birbirinden ayrıştırılması mümkün olmayan bir ilişki içerisinde olduğunu ve konunun araştırmaya değer yanını göstermektedir.

Akademik literatürde, dijital kültür ve din ilişkisini ele alan çalışmalar çeşitli disiplinlerde yapılmaktadır. Din sosyolojisi, iletişim araştırmaları, dijital insan bilimleri, kültürel antropoloji gibi alanlarda çalışmalar bu konuya odaklanmaktadır. Bu çalışmalarda, dijital teknolojilerin dinin dönüşümüne etkisi, sanal topluluklar ve dijital dini deneyimler, dijital dini liderlik, çevrimiçi dini pratikler, dijital dini etkileşimler, dijital dini içeriklerin üretimi ve tüketimi gibi konular ele alınmaktadır.

Bazı araştırmalar, dijital teknolojilerin dini deneyimi yüzeyselleştirdiğini ve dini bağlantıların zayıflamasına neden olduğunu savunurken, diğer çalışmalar ise dijital teknolojilerin dini deneyimi zenginleştirebileceğini, dini bilgilerin yayılmasını kolaylaştırdığını ve dini toplulukların dijital platformlarda güçlü bağlar kurabileceğini öne sürmektedir.”

Bu vesileyle I. Uluslararası Medya, Dijital Kültür ve Din Kongresi’ne değerli katkılarından dolayı Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, RTÜK Başkanı Sayın Ebubekir Şahin’e, Kayseri Valisi Sayın Gökmen Çiçek’e, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Dr. Memduh Büyükkılıç’a, Hayırsever İş İnsanı Sayın Süleyman Çetinsaya’ya, Erciyes Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Fatih Altun’a ve Haber7 Genel Yayın Yönetmeni Sayın Osman Ateşli’ye çok teşekkür ediyorum. Onların desteğiyle MDCRC, medya ve din ilişkisinin işlevsel ve sorunlu alanlarına ve İslamofobi’ye küresel çapta dikkat çekerek, yakın gelecekte İslam ve Batı Dünyasını kapsayan geniş çaplı bir forum niteliği kazanacak.

Sağlıcakla Kalın,

Prof. Dr. Hakan Aydın / Haber7

Erciyes Üniversitesi

X: @mediadjournal